Op deze pagina vind je een aantal bouwstenen en beeldfragmenten ter ondersteuning van inspiratie- en opleidingssessies over werknemersinspraak en innovatie. Het materiaal werd gebruikt in diverse experimentele sessies en contexten waarbij de centrale vraag ‘Hoe de betrokkenheid van werknemers bij innovatie stimuleren en verankeren?’ werd aangeboord. Aan deze try-outs namen in totaal een 850-tal afgevaardigden en medewerkers van het ACV deel (werkjaar 2015-2016).
Overzicht van de bouwstenen:
1. Wat is innovatie?
2. Ideeën en voorstellen van werknemers
3. Werkgevers over innovatie: een ander perspectief?
4. Uitdagingen in de industrie
5. Innovatie als oplossing?
6. Omgaan met innovatie
1. Wat is 'innovatie'?
Werkvorm
Groepsgesprek
Richttijd
90 minuten gesprek + 15 minuten nabespreking
Materiaal
Kaartjes + slides
Verloop
Alle kaartjes worden uitgespreid op een centrale tafel of op de grond. Elke deelnemer kiest er enkele termen uit die zijn/haar gevoel bij het horen van de term innovatie verwoorden, legt dit uit aan de groep en staaft met voorbeelden uit de eigen ondernemingspraktijk. De hele groep krijgt op die manier zicht op de persoonlijke kijk van collega's én op het innovatiegehalte van de aanwezige ondernemingen.
Nabespreking
De diversiteit aan meningen, ervaringen en waarderingen wordt expliciet gemaakt. Daarnaast wordt ook gewezen op de breedte van de noemer ‘innovatie’ en de verschillende impliciete definities die deelnemers gebruiken. De term innovatie wordt geduid. Eerst aan de hand van een definities en omschrijvingen uit woordenboeken en beleidsteksten. Aansluitend aan de hand van een begrijpelijke vertaalslag ‘in mensentaal’. Voorbeelden en citaten die eerder door de deelnemers werden aangebracht, worden gebruikt ter illustratie van de 5 meest voorkomende innovatiepraktijken.
2. Ideeën en voorstellen van werknemers
Werkvorm
Ervaringsuitwisseling in groepjes + plenaire terugkoppeling
Richttijd
Materiaal
Verloop
Op basis van de spanning tussen de wetenschappelijk onderbouwde stelling dat betrokkenheid van werknemers cruciaal is voor de slaagkans van innovatieprojecten enerzijds, en de vaak gehoorde frustratie dat de inbreng van de gewone man op de werkvloer niet ernstig wordt genomen anderzijds, wordt het thema en het belang van werknemersinspraak aangesneden. Een aantal systemen die de bedoeling hebben om ideeën en voorstellen van werknemers te capteren, worden – ter voorbereiding op de groepsopdracht – toegelicht. Nadien wisselen deelnemers onderling praktijken en ervaringen uit.
Nabespreking
Deelnemers verwoorden hun waardering over systemen die het potentieel van werknemersinspraak - al dan niet succesvol - aanboren. Tegelijktertijd vormen zij zich een beeld van concrete acties die andere ondernemingen nemen om de kennis en ervaring van werknemers te valoriseren. Op die manier brengen de deelnemers zelf de impact van werknemersbetrokkenheid onder woorden. De gespreksleider vat aansluitend kernachtig samen.
3. Werkgevers over innovatie: een ander perspectief?
Werkvorm
Bespreking beeldfragment(en)
Richttijd
Materiaal
Beeldfragmenten waarbij werkgevers of hun organisaties getuigen over het belang en de inzet van innovaties, bij voorkeur geïllustreerd aan de hand van enkele praktijkgetuigenissen. Bijvoorbeeld:
- Confederatie Bouw over innovatie:
- Essenscia over innovatie:
Verloop
Het fragment wordt ingeleid met een verwijzing naar het animo in werkgevers- en beleidskringen omtrent innovatie (cf. concepten Factories of the Future, Industrie 4.0,…). De opdracht voor de deelnemers luidt om kritisch te luisteren en kijken naar fragment(en). Specifieke aandacht wordt gevraagd voor de beweegredenen en de beoogde effecten die in de getuigenissen (niet) worden vernoemd.
Nabespreking
Deelnemers bespreken de zaken die hen zijn opgevallen en koppelen aan hun concrete ondernemingspraktijk (zijn daar gelijkaardige argumenten of uitdagingen hoorbaar?). Dit als aanloop naar een verdere uitdieping van achterliggende evoluties in deel 4. Daarnaast wordt ook expliciet ingegaan op wat er in de fragmenten (niet) wordt gezegd over de concrete gevolgen voor werknemers. De fragmenten worden met andere woorden gebruikt om zowel gelijkenissen als verschillen in de belangen van werknemers en werkgevers te expliciteren.
4. Uitdagingen in de industrie
Werkvorm
Interactieve presentatie
Richttijd
60 à 90 minuten
Materiaal
Slides + beeldfragmenten (PR-filmpjes waarbij bedrijven t.a.v. potentiële klanten specifieke troeven als flexibiliteit, levertijden, kwaliteit, innovativiteit, duurzaamheid, prijssetting,... in de verf zetten)
Bijvoorbeeld
Verloop
Om tastbaar en inzichtelijk te maken waarom bedrijven vandaag met innovatie bezig zijn, wordt de evolutie van monoproductie naar mass-customization geschetst, evenals de verschuivende positie (macht) van de klant. Beide evoluties illustreren dat de organisatie van winstgevende productie-activiteiten vandaag een complex en moeilijk verhaal is geworden. Niet enkel vanuit bedrijfseconomisch perspectief, maar ook voor de werknemers die deze veelheid aan eisen en uitdagingen op hun bord krijgen.
Nabespreking
Een aantal klassieke ingrepen en technieken die bedrijven/managers (kunnen) uitvoeren op het moment dat de cijfers tegenvallen worden aangehaald. Dit met de onderliggende bedoeling om hun beperkte en/of contraproductieve effecten op langere termijn te problematiseren.
5. Innovatie als oplossing?
Werkvorm
Interactieve presentatie + bespreking beeldfragmenten + reflectie in groepjes
Richttijd
90 minuten (productinnovatie)
120 minuten (procesinnovaties)
120 minuten (innovatieve arbeidsorganisatie)
Materiaal
Slides + beeldfragmenten die specifieke maatregelen omtrent innovatie zo bevattelijk en herkenbaar mogelijk duiden.
- PROCESINNOVATIE
- Toepassing innovatieve technologieën:
- INNOVATIEVE ARBEIDSORGANISATIE
Verloop
Achtereenvolgens wordt ingezoomd op product-, proces- en arbeidsorganisatorische innovatie. Per type innovatie worden achterliggende finaliteiten, concrete maatregelen en een aantal praktijkvoorbeelden bekeken en besproken. Met de uitdrukkelijk bedoeling om stil te staan bij en in te gaan op de potentiële gevolgen voor werknemers: kansen en risico’s. Om klassieke connotaties te overstijgen en verscheidende invalshoeken aan te boren worden deelnemers in groepjes 'gedwongen' om per groep minstens 5 mogelijke voordelen en/of minstens 5 mogelijke nadelen op te lijsten. De vormer/gespreksleider registreert en visualiseert de antwoorden, ter voorbereiding op zijn/haar nabespreking.
Nabespreking
Deelnemers worden door middel van hun eigen input bewust gemaakt dat innovatie een syndicaal thema is. Uit de visualisatie van hun antwoorden blijkt immers dat de kansen en risico's verbonden aan innovatie raken aan heel wat thematieken waarover militanten zich dagdagelijks buigen. Hoewel vanuit het perspectief van werkgevers zelden wordt gesproken over de impact/gevolgen van innovaties voor werknemers, raakt innovatie daarmee aan de kern van hun syndicale werk. De vraag is dus niet zozeer of zij zich syndicaal willen moeien in de thematiek, de uitdaging wordt om een rol te zoeken waarbij militanten effectief kunnen helpen om kansen voor werknemers waar te maken en ongewenste neveneffecten te vermijden.
Werkvorm
Plenaire ervaringsuitwisseling
Richttijd
60 minuten
Materiaal
Case + slides
Verloop
Aansluitend op de praktijkervaringen en -noden van de deelnemers wordt een herkenbare case geformuleerd die militanten voor de uitdaging stelt om zich te moeien met een innovatieproject in hun onderneming. Vraag luidt welke stappen ze zetten en hoe ze – enkele beschouwingen over hun syndicale bevoegdheden en specifieke uitdagingen terzake indachtig - zullen handelen. Tijdens het gesprek vullen deelnemers elkaar aan op basis van eigen ervaringen, inzichten of bedenkingen. De gespreksleider ondersteunt en inspireert met bijkomende suggesties en voorbeelden,…
Nabespreking
Aan deelnemers die zich willen verdiepen in deze thematiek, wordt de weg naar extra informatie en ondersteuning getoond.